علوم پیراپزشکی و بهداشت نظامی

مقدمه و هدف: سرطان ریه کشنده‌ترین و پرهزینه‌ترین سرطان در سطح دنیا می‌باشد. مطالعات محدودی در ایران در زمینه بررسی نرخ شیوع سرطان ریه انجام شده است. از گسترده‌ترین مطالعات انجام شده در زمینه ثبت تعداد سرطان‌های ریه در کشور، گزارش کشوری ثبت موارد سرطانی سال 1388 می‌باشد. طبق این مطالعه مبتنی بر پاتولوژی، نرخ بروز استاندارد شده سنی، ASR سرطان ریه در مردان 09/7 و در زنان 38/3 به دست آمده است. این موضوع در حالی است که نرخ ASR سرطان ریه طبق آمار Globocan 2008 در دنیا برای مردان 8/33 و در رتبه اول سرطان‌ها و در زنان 5/13 و در رتبه چهارم قرار دارد. نویسندگان این گزارش خودشان اظهار کرده‌اند که ASR سرطان ریه ثبت شده در ایران کمتر از انتظار بوده و غیر نرمال می باشد. مطالعه دیگری در سال 1388 در استان گلستان انجام شده که نتایج آن در IARC منتشر شده است. بر طبق این مطالعه مقدار ASR برای مردان و زنان بطور متوسط برابر 55/11 (5/17 برای مردان و 6/5 برای زنان)گزارش شده است. نرخ واقعی ASR سرطان ریه در ایران بسیار چالش برانگیز بوده و در این مطالعه تلاش شده تا با در نظر گرفتن عوامل خطر اصلی و استفاده از مدل ریاضی خطی مقدار این متغیر مهم تخمین زده شود.

مواد و روش­ها: مطالعه جامعی بر آمارهای مربوط به سرطان ریه در سه کشور آمریکا، انگلیس و ترکیه در 15 سال گذشته انجام شد. آمار مربوط به تعداد افراد سیگاری و درصد افراد کهنسال (مهم‌ترین ریسک فاکتورهای ابتلا به سرطان ریه) و ASR سرطان ریه این کشورها استخراج شد. سپس با درون‌یابی داده‌های مربوط به سه کشور، مدلی برای تخمین سرطان ریه کشور استخراج شد.

یافته‌ها: خروجی این مدل (تحلیل حالت 1) نرخ بروز سرطان ریه کشور در سال 2014 و 2030 را به ترتیب 7/9 و 27 نشان می‌دهد. در یک برآورد دیگر (تحلیل حالت 2) با توجه به اینکه ترکیه کشور همسایه ایران است، دو کشور آمریکا و انگلیس از محاسبات حذف شده و فقط آمارهای ترکیه در 15 سال گذشته برای درون‌یابی و تخمین سرطان ریه کشور مورد استفاده قرار گرفت. در این حالت، ASR کشور در سال 2014 و 2030 به ترتیب 12 و 9/33 برآورد شد. طبق تحلیل حالت1، تعداد بروز جدید سرطان ریه در سال 2014 و 2030 به ترتیب 8000 و 28890 نفر تخمین زده می‌شود. طبق تحلیل حالت2، تعداد بروز جدید سرطان ریه در سال 2014 و 2030 به ترتیب 9600 و 36380 نفر تخمین زده می‌شود.

بحث و نتیجه‌گیری: تخمین‌های فوق نشان می‌دهد که سرطان ریه در آینده‌ای نزدیک کشنده‌ترین و شایع‌ترین سرطان کشور خواهد بود. این در حالی است که مصرف سیگار در سال‌های آینده افزایش پیدا نکند، در صورت افزایش مصرف سیگار شرایط بحرانی‌تر و پیچیده‌تر خواهد شد. این آمارهای تکان دهنده یک هشدار بسیار جدی در مورد سونامی سرطان ریه در آینده نزدیک کشور است که در صورت عدم برنامه‌ریزی و پیشگیری آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی غیرقابل جبران بر بهداشت و درمان کشور و سلامت و امنیت جامعه تحمیل خواهد کرد.  غربالگری سرطان ریه در افراد پر خطر جامعه با استفاده از تصویر برداری سی تی اسکن با دوز پایین یک راهکار حیاتی و ضروری است که برای کنترل و مدیریت این بحران در کشور بایستی برنامه ریزی و اجرا شود.