علوم پیراپزشکی و بهداشت نظامی

مقدمه: امروزه شاهد افزایش تصاعدی استفاده از تکنیکهای مختلف رادیولوژی در جوامع مختلف و ایران میباشیم، به طوری که روش های رادیولوژیکی یکی از عوامل تأثیر گذار در افزایش دز افراد جوامع مختلف میباشد، اندازه گیری دز دریافتی بیماران از این آزمون ها توسط سازمان های مرتبط با موضوع حفاظت پرتویی توصیه شده است. هدف از این تحقیق اندازه گیری میزان دز ورودی پوست، دز مؤثر در برخی آزمون های رایج رادیولوژی بوده است تا در راستای کاهش هرچه بیشتر دز دریافتی بیماران مورد توجه قرار گیرد.

مواد و روشها: پس از بررسی آمار و جزئیات آزمون های رادیولوژی رایج مراکز تصویر برداری، در طول یک دوره 3 ماهه، هشت آزمون پرکاربرد رادیولوژی انتخاب گردید. برای 283 بیماری که تحت 8 آزمون ریه (خلفی-قدامی)، لگن (قدامی-خلفی)، شکم (قدامی-خلفی)، جمجمه (قدامی-خلفی)، مهره های سینه ای (قدامی-خلفی)، مهره های سینه ای (نمای کناری)، مهره های کمری (قدامی-خلفی)، مهره های کمری (کناری) قرار گرفته بودند کلیه شرایط پارامترهای تابش دهی (اختلاف پتانسیل، میلی آمپر ثانیه، فاصله تیوب تا گیرنده) ثبت گردید، دز ورودی پوست و دز مؤثر با استفاده از فرمول و نرم افزار محاسباتی و بر مبنای محاسبات مونت-کارلو ( PCXMC ) در یک فانتوم متوسط انسانی برآورد شد.
یافته ها: میانگین دز ورودی پوست (میلی گری) و دز مؤثر (میلی سیورت) بیماران در 8 آزمون ریه (خلفی-قدامی)، لگن (قدامی-خلفی)، شکم (قدامی-خلفی)، جمجمه (قدامی-خلفی)، مهره های سینه ای (قدامی-خلفی)، مهره های سینه ای (نمای کناری)، مهره های کمری (قدامی-خلفی)، مهره های کمری (کناری) به ترتیب بر حسب میلی گری و میلی سیورت برابر با ( 0/028-0/15 )، ( 0/87-5/4 )، ( 0/61-2/7 )، ( 0/05-2/2 )، ( 0/28-4/6 )، ( 0/20-5/1 )، ( 0/47-5/8 )، ( 0/30-6/2 ) محاسبه گردید.

بحث و نتیجه گیری: همان طور که انتظار می رفت دز دریافتی بیماران تغییرات زیادی داشت زیرا این مقادیر به عوامل زیادی از جمله نوع سیستم تشخیصی ، ناحیه آزمون، تجربه و مهارت اپراتور و وزن بیمار بستگی دارد. در آزمون های رادیولوژی می توان با استفاده از میدان دیدهای کوچک، اختلاف پتانسیل مناسب و میلی آمپر ثانیه مناسب دز دریافتی بیماران را کاهش داد و این نیازمند آموزشهای فردی در راستای بهینه سازی دز دریافتی بیماران میباشد.