علوم پیراپزشکی و بهداشت نظامی

اصول اخلاقی برای سردبیر، داوران و نویسندگان

 با توجه به راهنمای کمیته بین‌المللی اخلاق در انتشارات (COPE)، کمیته بین‌المللی سردبیران مجلات پزشکی (ICMJ)، اتحادیه جهانی سردبیران انتشارات پزشکی (WAME)، مجله علوم پیراپزشکی و بهداشت نظامی، خود را ملزم به رعایت اصول ارزش‌های اخلاق حرفه‌ای می‌داند.

در همین راستا مواردی که در ذیل می‌آید به عنوان استانداردهای اخلاقی برای متولیان مجله (شامل سردبیر، مشاوران و داوران) و همچنین مخاطبان مجله (شامل نویسندگان اصلی و همکار، مشاوران یا همکارانی که عنوان آن‌ها در قسمت تقدیر و تشکر ذکر می‌شود، خوانندگان و سایر پژوهشگران) لازم‌الاجرا است.

الف) اصول اخلاقی برای سردبیر

1. سردبیر قائل به استقلال فکری نویسندگان بوده و آنرا محترم می‌شمارد.

2. نگاه سردبیر به تمام مقالات ارسالی به مجله بدون سوءگیری بوده و ارزشیابی مقالات دریافتی بر اساس صلاحیت مقالات و بدون در نظر گرفتن نژاد، دین، ملیت، جنسیت، مقام و وابستگی سازمانی نویسنده(گان) است.

3. سردبیر تمامی مقالات دریافتی را در مدت زمان معقول بررسی می‌کند.

4. مسئولیت نهایی رد و یا پذیرش یک مقاله تنها به عهده سردبیر است. این تصمیم‌گیری بر اساس نظرات دریافتی داوران و اعضای هیات تحریریه مجله انجام می‌شود. ممکن است مقاله‌ای بخاطر عدم تناسب، با نظر سردبیر بدون طی شدن مراحل داوری رد شود. رد این مقالات ممکن است بر اساس خروج مقاله از حیطه موضوعی مجله، دور بودن از موضوعات جاری، نداشتن عمق محتوایی لازم، و یا سار موارد دیگر صورت بگیرد.

5. حق رد مقالات مشتبه به عدم رعایت اصول اخلاقی برای سردبیر محفوظ است.

6. سردبیر برای تعیین داوران هر مقاله اختیار تام دارد. ممکن است در این مورد سردبیر از اعضای هیات تحریریه مجله و یا حتی نویسندگان خود مقالات هم در این مورد نظرخواهی کند.

7. سردبیر یا یکی از اعضای مجله (به نمایندگی) مسئول اخذ فرم‌های اعطای حق تالیف، استعلام اصالت مقاله، تعارض منافع احتمالی، و فرم تعهد به منظور عدم ارسال اصل و یا کپی مشابه مقاله به سایر مجلات حتی در قالب‌های دیگر است. تعهد نویسنده مسئول مبنی بر برائت از سرقت ادبی هم اخذ خواهد شد.

8. از آنجائیکه بررسی مقالات نوشته شده توسط سردبیر برای انتشار در مجله نوعی از تعارض منافع خواهد بود از این رو بررسی این دست مقالات به فرد دیگری از اعضای هیات تحریریه مجله واگذار خواهد شد.

9. اطلاعات منتشر نشده، گزاره ها و تفاسیر مندرج در مقالات ارسالی در مقالات سردبیر بدون کسب اجازه از نویسنده اصلی استفاده نخواهد شد.

10. سردبیر از دریافت گزارش خطاهای احتمالی در مقالات منتشره در مجله استقبال می‌کند. در صورت تایید، خطاهای مکشوفه در اسرع وقت به سمع مخاطبان مجله خواهد رسید.

ب) اصول اخلاقی برای نویسندگان

لازم است تمامی نویسندگان  راهنمای اخلاق در انتشار آثار پژوهشی علوم پزشکی را از بخش اصول اخلاقی> راهنمای اخلاق در انتشار آثار پژوهشی علوم پزشکی دریافت و پس از مطالعه، در صورت تطابق طرح تحقیقاتی خود با اصول ارائه شده، در مقاله خود عنوان نمایند که تمامی اصول «راهنمای اخلاق در انتشار آثار پژوهشی علوم پزشکی» رعایت گردیده است.

همچنین  نویسندگان که مقالات آنها حاصل از پژوهش بر روی نمونه های انسانی، حیوانی، سلولهای بنیادی یا کارآزماییهای بالینی می باشد، لازم است راهنمای مربوطه را از قسمت اصول اخلاقی پیدا نموده و پس از مطالعه، در صورت تطابق طرح تحقیقاتی خود با اصول ارائه شده، در مقاله خود این امر را عنوان نمایند. همچنین اینگونه مقالات نیازمند معرفی کد اخلاق در پژوهش در قسمت مواد و روشها (روشها) مقالات خود می باشند. لازم به ذکر است که این کد که توسط موسسه ای که طرح تحقیق در آنجا به ثبت رسیده است، ارائه می شود. در ادامه مهترین قسمتهای مربوط به اخلاق در انتشار آثار پژوهشی آورده شده است.

1. اساسی‌ترین مسئولیت اخلاقی یک نویسنده ارائه یک گزارش درست و تمام از پژوهش انجام شده و سعی در عدم ارتکاب به سرقت ادبی به هر نحوی از انحاء شامل برداشت لفظ به لفظ و یا نزدیک به مضمون، نقل مشابه متن و یا نتایج پژوهش‌های دیگر افراد و غیره است.

2. نویسنده متعهد است در شرایطی لازم برای ارائه شواهد لازم در مورد مقاله ارسالی شامل فایل صفحات گسترده شامل داده های مقاله، نمودارها و یا دیاگرام‌هایی تکمیلی، ابزار طراحی و یا استفاده شده (در صورت وجود) و همچنین نمونه هایی از مواد و نمونه‌های بررسی شده را در اختیار مجله قرار دهد.

3. استناد صحیح به تمام منابعی که چه به صورت مستقیم و چه بصورت غیر مستقیم از آن‌ها استفاده شده است الزامی است.

4. هر گونه مخاطره احتمالی مرتبط با روشها و یا مواد استفاده شده در پژوهش می باید به روشنی در مقاله ارسالی تذکر داده شود. بعلاوه، نویسندگان باید سردبیر را از هر گونه احتمال سوءاستفاده و یا استفاده نادرست از نتایج گزارش شده و یا روشهای بکار گرفته شده آگاه سازد.

5. به نویسندگان توصیه می شود از چندتکه کردن نتایج یک پژوهش (و ارسال قسمتهای مرتبط به مجلات مختلف) خودداری کنند.

6. چنانچه مقاله قبلا (در این مجله و یا سایر مجلات) رد شده و یا از فرایند چاپ خارج شده است، نویسنده باید سردبیر را آگاه کرده و در مورد دلایل احتمالی رد و یا خارج شدن از چرخه انتشار و یا اصلاحات احتمالی انجام شده توضیح دهد.

7. تمام نویسندگان اصلی و همکار که در یک مقاله عناوین آنها در قسمت نویسندگان ذکر می شود باید واجد حداقل مشارکت علمی در تهیه مقاله باشند. سایر همکاران باید در قسمت تقدیر و تشکر ذکر شود. می توان اسامی همکاران متوفی واجد شرایط را در قسمت نویسندگان ذکرکرد. نویسنده مسئول وظیفه دارد یک نسخه از مقاله ارسالی به مجله را برای سایر نویسندگان همکار ارسال کند و رضایت آنها را برای ذکر عنوان به شکل نویسنده همکار اخذ نماید.

8. مسئولیت گزارش تعارض احتمالی منافع و حامیان مالی پژوهش به عهده نویسنده مسئول است.

9. توصیه می شود نویسندگان مقالات از دستکاری و یا حتی اصلاح تصاویر بالینی جدا خودداری کنند. گزارش چگونگی تهیه و تولید اینگونه تصاویر باید ارائه شود.

ج) اصول اخلاقی برای داوران

1. از آنجائیکه فرایند داوری مقاله یکی از مراحل اساسی پذیرش یک مقاله است چنانچه داور محترم احساس کند که مقاله ارسالی به هر دلیلی در حیطه تخصص وی نیست باید فورا مقاله را به سردبیر عودت دهد.

2. همچنانکه داور استقلال فکری نویسنده مقاله را محترم می شمارد باید بی طرفانه کیفیت مقاله را ارزیابی کند.

3. داور باید نسبت به اصل عدم تعارض منافع در زمان داوری مقاله ای که با یکی از مقالات خودش که منتشر شده و یا در جریان فرایند چاپ است احساس مسئولیت کند و چنانچه احساس کند با کارهای وی در تعارض است باید بلافاصله مقاله را به سردبیر عودت داده و وی را از شرایط تعارض منافع و یا سوءگیری محتمل آگاه سازد.

4. داور باید به مقاله دریافتی برای داوری به مثابه یک سند محرمانه نگاه کند. داور نباید مقاله را در اختیار دیگران قرار دهد و یا در مورد آن با دیگران به بحث بنشیند مگر در مواردی که بخواهد از نظرات دیگران در فرایند داوری استفاده کند.

5. داوران باید در مورد نظرات اعمالی خود توضیحات لازم را ضمیمه نماید. عدم ارائه توضیحات کافی توسط داور و یا پاسخ های نویسندگان به نظرات داور ارزش چندانی نداشته و حتی الامکان باید خودداری شود.

6. داوران باید سهل انگاری نویسندگان در استناد به کارهای مشابه انجام شده را مد نظر داشته باشند.

7. تاخیر در انجام داوری مقاله به نظر امری طبیعی است با اینحال داوران باید سردبیر را از تاخیر احتمالی آگاه کرده و زمان مجددی برای انجام داوری تعیین کنند.

8. داوران مجاز نیستند از اطلاعات، بحث ها و تفاسیر منتشر نشده دیگران که در قالب مقاله به این مجله ارسال شده در کارهای خود بدون کسب اجازه از نویسنده(گان) مقاله استفاده کنند.

9. داوران باید سردبیر را از مواردی که گمان میرود گزارش تحقیقات انجام شده دریافتی به نوعی ممکن است مستقیماً مورد سوء استفاده قرار گیرد، آگاه سازند.